Ambities instellen in het IEP LVS: zo zit dat

De eindambitie invoeren kon altijd al in het IEP LVS, maar nu is er ook de mogelijkheid om tussenambities te formuleren. Het doel van deze nieuwe functionaliteit? De ontwikkeling van leerlingen nog beter in beeld brengen, zodat je tijdig je onderwijsaanbod kunt bijsturen.

Signaleringswaarden en ambities

Er is al jaren een neergaande trend in het niveau van leerlingen op de basisvaardigheden lezen, taal en rekenen: dat blijkt uit het rapport De Staat van Onderwijs 2022. Een toenemend aantal leerlingen verlaat het onderwijs met te weinig kennis van taal en/of rekenen, schreef NOS in april 2022. Juist daarom is het zo belangrijk om als school al vroeg te zien of leerlingen op een gewenst niveau uitstromen.

Lisanne Schouwenberg, onderwijskundig adviseur bij IEP: ‘De onderwijsinspectie beoordeelt het onderwijsniveau van scholen, door te kijken naar het gemiddelde uitstroomniveau van leerlingen op de Eindtoets, straks Doorstroomtoets. Alle scholen moeten minimaal 85% van hun leerlingen op referentieniveau 1F brengen. Dat lukt riant, de meeste scholen zitten op 95 tot 100%. Voor het 2F/1S niveau – het niveau dat een kind nodig heeft om zich te redden in de samenleving – krijgt elke school een signaleringswaarde op basis van de leerlingenpopulatie: de schoolweging. Dat is een diepe ondergrens, waar je als school met je ambitie nog fors boven mag zitten.’

Onderzoek laat zien dat hoge verwachtingen stellen kinderen niet schaadt, maar juist helpt. Dit staat bekend als het Rosenthaleffect. Lisanne: ‘Tot en met groep 5 kunnen de meeste leerlingen nog heel goed meekomen op 2F/1S niveau. Daarom adviseert IEP om hoog in te zetten op de tussenambities in groep 3 tot en met 5. Daarna wordt de lesstof moeilijker en kun je je ambities wat naar beneden bijstellen.’ Zo helpt het stellen van tussenambities om zoveel mogelijk leerlingen in groep 8 op het gewenste niveau te laten uitstromen.

Werken met de tussenambities in het IEP LVS

Carmen de Gruijl, beleidsadviseur bij onderwijsorganisatie SIKO, is heel blij met de nieuwe functionaliteit: ‘Als in groep 6 al blijkt dat er niet genoeg leerlingen op weg zijn naar uitstroom op 2F/1S niveau, dan heb je nog twee jaar de tijd om iets extra’s of anders te doen. Voorheen maakte ik zelf wel prognoses, maar nu staan die gewoon in het systeem van IEP. Dat gaat mij veel werk schelen.’

Carmen hielp Susanne de Zeeuw, intern- begeleider op basisschool St. Willibrordus, bij het instellen van de ambities voor komend schooljaar. ‘Ik zou scholen zeker aanbevelen om hier met z’n tweeën voor te gaan zitten. Enerzijds omdat het even zoeken is hoe het instellen precies werkt, en anderzijds omdat je dan met elkaar kunt sparren over de inhoudelijke kant. Hoe staan de groepen ervoor, wat is de geschiedenis van de school? Je wil ambitieuze doelen, maar ook realistische.’

Susanne: ‘We hebben de IEP webinar over ambities instellen erbij gepakt. Je weet als school wel waar je naartoe wil, maar het is even zoeken welke ambities daarbij passen. Met Carmen heb ik goed gekeken naar de 1F en 2F/1S lijnen, en uitgerekend wat leerlingen dan in elke groep zouden moeten behalen, zoals werd uitgelegd in de webinar. Samen kwamen we er zo wel uit.’ Carmen: ‘Ja, dat is echt een voordeel van die webinars. Dat je die ernaast kunt zetten, steeds even stopzetten, die stap uitvoeren en bespreken. Zo kun je het proces goed volgen.’

Elke school eigen ambities

Factoren die Carmen en Susanne meenemen in het bepalen van de tussenambities zijn de historische gegevens van de afgelopen jaren, de samenstelling van de groepen en het aantal zorgleerlingen. Susanne: ‘Nu hebben we de ambities per leerjaar gelijk gehouden, maar we hebben wel heel verschillende groepen. We willen kijken hoe we straks uitkomen en misschien stellen we het dan volgend jaar per groep in.’ Ook per vak willen ze straks gaan differentiëren. Carmen: ‘Ik denk niet dat het helemaal realistisch is om alle vakken gelijk te stellen, omdat leerlingen op rekenen over het algemeen echt wat lager scoren dan op taal en lezen. Hier beginnen we nu even mee. Maar je moet altijd goed blijven kijken: wat zie ik nu voor getal, welke kinderen betreft dit, welke factoren spelen er mee.’

Susanne: ‘Ik blijf het wel lastig vinden dat we naar groep- en schoolgemiddelden moeten kijken, terwijl de IEP echt van het individuele kind uitgaat. Ik begrijp dat het belangrijk is om op groepsniveau te kijken, want je wil met je school wel ergens naartoe. Maar ik vind het heel fijn als de nadruk blijft liggen op de individuele groei. Daarom hebben we juist voor IEP gekozen.’

Samenwerken als team

Carmen: ‘Ik vind het vooral fijn dat de tussenambities ook zichtbaar zijn in de grafieken die de leerkrachten zien. Voorheen keken ze natuurlijk wel naar de 1F en 2F/1S lijnen, maar niet gekoppeld aan de schoolweging. Waar moeten de kinderen van ónze school straks echt op uitstromen? Ik verwacht dat leerkrachten zich er nu veel meer bewust van worden dat er doelen zijn en dat als je die doelen in groep 6 niet haalt, er iets moet gebeuren om in groep 8 op die uitstroom uit te komen.’

Zo werk je meer als een team aan de ambitie om zoveel mogelijk leerlingen op een passend uitstroomniveau af te leveren. Dat is natuurlijk niet alleen de taak van groep 8 leerkrachten; je begint daar als school al in groep 1 mee. Door gebruik te maken van de tussenambities in het IEP LVS ben je samen, als compleet schoolteam, heel concreet bezig om jullie einddoelen te halen. Zonder het individuele kind uit het oog te verliezen.

Wil je ook hulp bij het instellen van de ambitieniveaus voor jullie school? Bekijk dan ons overzicht van onderwijsadviesdiensten waar wij mee samenwerken.