Betekenisvol toetsen: Hoe toetsing aanzet tot leren

Waarom toets je? Deze vraag wordt eigenlijk te weinig gesteld en meestal is het antwoord: “Omdat het moet.” Dat zorgt voor toetsen zonder visie, zonder doel. Met toetsen die weliswaar technisch gezien meten wat ze moeten meten, maar niet gemaakt lijken te zijn voor de gebruiker: de basisschoolleerling. Wanneer toetsen namelijk aansluiten op de belevingswereld van een kind, de vragen logisch zijn én met de resultaten direct wat wordt gedaan, krijgen toetsen en de uitslagen betekenis. Dan ben je betekenisvol aan het toetsen. En daar is gelukkig steeds meer aandacht voor.

Hoe kan je van ‘toetsen omdat het moet’, groeien naar ‘betekenisvol toetsen’? Dat kan wanneer je (manier van) toetsing voldoet aan de volgende kenmerken. Een toets krijgt betekenis wanneer:

– De vragen functioneel zijn;
– De vragen herkenbaar zijn;
– De toetsresultaten als katalysator dienen voor de volgende ontwikkelstap.

Meet alleen wat je móet meten

“Pim gaat naar de bakker. Hij koopt daar 40 appeltaarten. De appeltaarten zijn € 5,30 per stuk. Hoeveel moet Pim afrekenen?”

Het wordt een mooi feest bij Pim thuis, met 40 (!) appeltaarten. Dit is een voorbeeld van een vraag die niet zo functioneel is voor een basisschoolleerling. Immers, zeer weinig kinderen zullen door hun vader naar de bakker worden gestuurd voor een kruiwagen vol appeltaarten.

Het lijkt een detail, maar kinderen kunnen afhaken. Ze zien het nut niet in van de vraag, kunnen zich minder een voorstelling maken van de situatie en zijn daarom minder gemotiveerd deze toets te maken. En dit heeft invloed op het resultaat. Logischer zou zijn om de vraag als volgt te stellen:

“De vader van Sam is jarig, hij geeft een groot feest. Sam en zijn vader kopen 80 taartjes bij de bakker. De taartjes zijn € 2,30 per stuk. Hoeveel moet de vader van Sam betalen?”

Herkenbaarheid: brengt de ‘fun’ in functioneel

Het klinkt misschien gek, maar een toets mag leuk zijn. Waarom niet? Je kunt meten wat je moet meten, zonder dat het saai hoeft te zijn. Neem het voorbeeld van Bas. Hij maakt in groep 6 een volgtoets met daarin verschillende ‘begrijpend lezen’-vragen. De teksten die hij moet lezen, zouden zo uit zijn favoriete boekjes gekopieerd kunnen zijn. Er zijn leesteksten over wilde dieren, over favoriete vakanties en natuurlijk voetbal. Maar de leukste is de tekst over het geheimschrift, waarvoor hij over drie verschillende geheimschriften moet lezen.

Als hij die middag thuiskomt, en zijn moeder vraagt wat hij heeft geleerd, is het eerste wat hij zegt: “Ik heb een cool geheimschrift geleerd, zal ik je het eens laten zien?”. Bas heeft plezier gehad in het maken van de toets, was daardoor gemotiveerd en heeft er ook nog wat van opgestoken.

Toetsen om te leren: voor leerling, leerkracht én school

Vaak worden toetsen onterecht gezien als los onderdeel naast het onderwijs. Terwijl het meten en observeren juist de middelen zijn om je onderwijs te monitoren en aan te passen.  Ze dienen ter ondersteuning van je onderwijsvisie. Om te kijken in hoeverre je de leerdoelen en referentieniveaus behaald hebt. En om te zien welke leerlingen nog welke behoefte heeft. In het kort: toetsen geven het objectieve antwoord op de vraag “Ben je nog op de goede weg?”

Dit kun je goed samen met leerlingen oppakken. Door hen eigenaarschap te geven over hun leren, zijn ze betrokkener bij hun leerproces en snappen ze nog beter het nut van volgtoetsen. Zeker wanneer je als leerkracht je nakijktijd gebruikt om de vragen met leerlingen na te bespreken. Dan worden de toetsmomenten voor hen ook betekenisvoller, én geven ze minder stress.

Een digitaal toetssysteem zoals het IEP LVS is hiervoor heel geschikt.

IEP Leerlingvolgsysteem: betekenisvolle toetsen voor betekenisvol leren

Het IEP Leerlingvolgsysteem ondersteunt betekenisvol toetsen door:

• Functionele vragen: leerlingen snappen de context van de vraag en zien in waarom ze dit moeten leren. Er zitten geen verrassingen bij.
• Herkenbare context: de context van de vragen is volledig aangepast op de belevingswereld van leerlingen. Of die leerlingen nu 6 jaar oud, of 12 jaar oud zijn. De toetsinhoud groeit met hen mee.
• Het IEP LVS kijkt de toetsen automatisch na. Je hebt dus geen nakijktijd meer, en kunt die tijd gebruiken om de toets direct met leerlingen na te bespreken.
• Door de diepgaande analyses die het IEP LVS direct geeft, aan zowel leerkracht als leerling, kun je samen heel gericht zien op welke domeinen goed is gescoord en waar nog aandacht nodig is. Een kind ziet dus niet alleen dat hij bij rekenen nog wat hulp nodig heeft, maar dat het specifiek gaat om domein ‘getallen’. Zo kan hij gerichter verder leren.

Kom hier meer te weten over het IEP Leerlingvolgsysteem.