Ik IEP, jij IEPt, wij IEPen: over het ontstaan van IEP

Voor veel scholen is IEP een werkwoord geworden: wij IEPen, IEP jij ook? Nederland kleurt alsmaar groener en groener. Hoe komt het dat steeds meer basisscholen IEP omarmen? Wij merken dat het antwoord ligt in de visie van IEP. Scholen kiezen vaak heel bewust voor een focus op groei, in plaats van een leerling afrekenen op een toetsresultaat. Ook willen scholen met IEP inzicht krijgen in de ontwikkeling van het complete kind. In dit artikel vertellen we je alles over het ontstaan van IEP.

‘IEP is niet meer weg te denken uit het onderwijslandschap. Naast de IEP Eindtoets is er ook een compleet leerlingvolgsysteem voor groep 1 t/m 8. Het begon ooit met de IEP Eindtoets. In schooljaar 2014/2015 werd de eindtoets in groep 8 verplicht en was een bijkomende eis van de overheid dat de scholen keuze moesten hebben uit verschillende toetsen. Voor Bureau ICE een mooi moment om de IEP Eindtoets te ontwikkelen. Het doel van de eindtoets was, en is, om leerkrachten een second opinion te bieden naast hun eigen schooladvies voor groep 8 leerlingen. De wet schreef ook voor dat het advies van de leerkracht leidend werd’, vertelt Janneke Helsloot, productmanager bij IEP. ‘Heel terecht, want een leerkracht ziet een leerling acht jaar lang en kijkt breder dan de onderdelen taal en rekenen die we meten met de eindtoets. Daarom hebben we bij IEP vanaf het begin gezegd: een kind is meer dan taal en rekenen. Daar geloven we nog steeds in.’

Kindvriendelijk toetsen

De IEP Eindtoets is een kindvriendelijke toets. De vormgeving, het soort vragen, de onderwerpen: het sluit allemaal aan bij de belevingswereld van het kind én bij het onderwijs. Zo omvat rekenen kale sommen en verhaalsommen, en is het toetsboekje voor de leerling heel fijn in gebruik. Het lijkt op het werkboekje waar kinderen dagelijks in werken tijdens het onderwijsaanbod. Een toets mag geen afrekenmoment zijn; dat is de insteek van de IEP Eindtoets. ‘We hebben geprobeerd om de spanning in het toetsen terug te brengen naar een leuk moment om jezelf te testen, maar niet meer dan dat. Om de druk er een beetje af te halen voor leerlingen,’ vertelt Michiel Colenbrander, directeur van Bureau ICE.

Kijken naar groei

‘Al heel snel werd IEP een werkwoord voor scholen: wij IEPen, IEP jij ook?’, vertelt Michiel Colenbrander. ‘Dat hebben wij niet gedaan, dat is bij de scholen ontstaan. Heel mooi.’ Zo ontstond naast de IEP Eindtoets al snel een volledig leerlingvolgsysteem (IEP LVS), want scholen wilden in elke groep “IEPen”. Bureau ICE ontwikkelde eerst de toetsen voor groep 7: het IEP pre-advies. Toen volgde groep 6, daarna de middenbouw. Nu is ook het instrument voor leerjaar 1 en 2 in ontwikkeling en vanaf schooljaar 2023/2024 voor alle scholen beschikbaar.

Dit complete leerlingvolgsysteem is gebaseerd op de visie van IEP dat een kind meer is dan taal en rekenen. Janneke: ‘We willen dat scholen kijken naar het individuele kind; de ontwikkeling van de leerling volgen op zijn eigen lijn. Dat betekent voor ons dat je een kind niet afrekent op zijn toetsresultaten, en niet vergelijkt met andere kinderen. Een kind ontwikkelt zich sprongsgewijs, niet lineair. Daarom kijken we met IEP naar de groei van een leerling, gerelateerd aan het onderwijsaanbod dat gegeven is, en laten we zien of de leerling op weg is om de referentieniveaus te behalen.’

Behalve taal en rekenen komen in het IEP leerlingvolgsysteem ook de sociaal-emotionele ontwikkeling, leeraanpak en het creatief vermogen aan bod. ‘Leerkrachten vinden juist die instrumenten nuttig, omdat ze een breder beeld geven van de leerling.’ licht Janneke Helsloot toe. Die visie, om het complete kind in beeld te brengen, is dan ook de rode draad in alle producten van IEP: de hoofd-, hart- en handeninstrumenten.

Weg van hokjes

De visie van IEP komt voort uit de brede visie van Bureau ICE. Michiel: ‘In 1989 begonnen twee gedreven mensen in een Betuwse boerderij Bureau Inter-Culturele Evaluatie om nieuwe Nederlanders een eerlijke kans te geven op integratie in Nederland. Inmiddels zijn we ook actief in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en mbo. En die visie van het begin is nog steeds onze visie: ieder mens verdient een eerlijke kans om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, onafhankelijk van afkomst en omgeving. Die visie is misschien wel actueler dan ooit. Kansenongelijkheid is een groot thema vandaag de dag. Het onderwijs is niet de gelijkmaker die het beoogt te zijn. Het maakt wel degelijk uit wat je afkomst is. Kinderen van ouders met een laag inkomen beginnen al met een achterstand op de basisschool, een achterstand die heel moeilijk meer in te halen is. Gemakkelijke oplossingen zijn er niet. Wel het geloof dat wat wij doen er toe bijdraagt om de kloof kleiner te maken.’

Eva Engel van IKC De Paradijsvogel in Vogelenzang omschrijft mooi hoe het IEP LVS voor haar school het verschil maakt: ‘We werden ons steeds meer bewust hoe nadelig het voor leerlingen werkt om ze met elkaar te vergelijken. Dat ze van jongs af aan al in bepaalde hokjes worden geplaatst waar ze gedurende hun schoolloopbaan lastig uitkomen. Het is veel mooier om bij een kind de eigen groei te kunnen zien.’

Worden wie je bent

Dit is precies wat IEP, ofwel Bureau ICE, drijft: de wens om een verandering in het onderwijs op gang te helpen. Michiel: ‘Dat is de kracht van Bureau ICE, die bevlogenheid hebben alle collega’s. Het gevoel dat we ook echt iets kúnnen bijdragen aan het onderwijs.’ Anders kijken, meer zien. Ontwikkelingsgericht werken in plaats van prestatiegericht. Voor kinderen doet dat ongelofelijk veel, geloven we bij IEP. Janneke: ‘Kinderen gaan naar school om handvatten te krijgen voor de maatschappij waarin ze leven, om te leren hoe je je verhoudt tot de wereld. Taal en rekenen helpen een kind om zelfstandig in de maatschappij te participeren, maar dat is niet alles wat ze nodig hebben. Hoe completer je een bijdrage kunt leveren aan de ontwikkeling van een kind, hoe fijner dat is. Als jou alle mogelijkheden worden geboden om je te ontwikkelen, dan sta je stevig in je schoenen: dan kun je worden wie je bent.’