Yes een lesopening

“Het doel van deze les is optellen over het tiental. Het correct schrijven van woorden met -isch. Kunnen vertellen wat de oorzaken en aanleiding waren van de Tweede Wereldoorlog.”

Mijn herinnering aan de PABO

Iets meer dan 18 jaar geleden begon ik met de opleiding waarmee ik mijn droom kon verwezenlijken, namelijk juf worden. In mijn eerste jaar ging het voor mijn idee over heel veel zaken die belangrijk zijn in het onderwijs, voor mij sprongen deze twee er uit: goed leren voorlezen én lesopeningen. Lesopeningen? Ja. Het openen van een les. Het lijkt wel alsof ik dat hele jaar bezig ben geweest met het bedenken van interessante en leuke manieren om een les te openen. Ik haalde werkelijk waar alles uit de kast, ik nam mijn hele inboedel mee de klas in en vertelde tientallen anekdotes.

Het doel van de les

Natuurlijk is het zinvol en belangrijk om leerlingen te vertellen wat het doel is van de les. Een haalbaar en meetbaar doel zorgt ervoor dat een les betekenis krijgt. Het geeft richting aan dat wat je van leerlingen verwacht, een stip op de horizon. De leraar wordt zich bewust van wat hij wil met deze les en maakt met het doel duidelijk waar de leerlingen naar toe werken. Een goed doel geeft leerlingen inzicht in het proces, waar ze staan en de strategieën waar ze gebruik van kunnen maken op weg naar het behalen van het doel. Het creëert eigenaarschap en als je een doel behaalt, bevordert dat het competentiegevoel. In alle lesmodellen neemt het noemen van het doel een belangrijke plek in. In de voorbereiding door de leraar en de uitvoering door de leerling.

Gemiste kans

Elke keer als ik een starter observeer en een goede doelstelling hoor of zie denk ik: “yes!”. Maar elke keer als de les daarmee start denk ik ook: “gemiste kans”. We werken namelijk met kinderen en hoe leuk is het om de aandacht van alle kinderen te krijgen door een verrassende lesopening. De les starten met een opening is niet alleen leuk voor de leerlingen en de leraar, het is ook zinvol en effectief. Een lesopening zorgt ervoor dat de lesstof wordt geïntroduceerd. Een lesopening zorgt er daarnaast ook voor dat de aandacht van de leerlingen wordt getrokken. Een kort maar krachtig optreden van de leraar waardoor alle leerlingen rechtop gaan zitten, zich heel even afvragen wat er gaat gebeuren of wat ze gaan zien en waardoor hun interesse wordt gewekt.

Manieren om de les te openen

Er zijn verschillende manieren om de les te openen. Neem een voorwerp mee dat relateert aan het onderwerp. Een stukje steenkool in een les aardrijkskunde. Een doosje chocolaatjes om het begrip delen bij rekenen te introduceren. Laat een foto zien van iets uit de actualiteit. Mijn les Nieuwsbegrip een paar weken geleden begon ik bijvoorbeeld met een foto van mijzelf terwijl ik aan het staken was. Een anekdote werkt ook altijd. In de voorbeeldlessen die ik geef aan startende leraren ben ik al zo’n 10 keer jarig geweest om een rekenles over het onderdeel maanden te introduceren. Een filmpje werkt ook altijd, helemaal als je er een kijkvraag bij stelt. En één van de dingen die ik de laatste tijd vaak gebruik als opening is het werk van andere leerlingen. Een mooie zin van een leerling bijvoorbeeld met een woord erin dat te maken heeft met de spellingsles die ik ga geven. Het werkt uitstekend als start van de les.

Doel bereikt

Mijn startende leraren hebben tot nu toe allemaal ontzettend veel potentie. Ze bereiden zich goed voor, krijgen alle leerlingen aan het werk, zijn positief en ze willen ontzettend graag leren. Bijna elke leraar vertel ik over het openen van de les op een leuke manier. Als de PABO het niet doet, dan doe ik het. En met succes! Stralend kwam er een laatst een startende leraar naar me toe. Ze opende haar les met een verhaaltje, alle ogen waren op haar gericht en, zo zei ze zelf, ‘de leerlingen zaten ademloos te luisteren’! De lerares was er zelf verbaasd over dat het zo simpel kon zijn. En wat deed ze daarna? Ze noemde het doel van de les en kon instructie geven aan een zeer betrokken groep leerlingen. Ik zeg: doel bereikt.