Bewuster toetsen met IEP: anders kijken meer zien 

Laten we allereerst kort stilstaan bij het afgelopen schooljaar. Hoe heb je dat ervaren?

“Ik vind het heel fijn voor de scholen dat we weer een soort van coronavrij schooljaar hadden. Dat maakt dat je je als leerkracht kunt focussen op de leerlingen en hun ontwikkeling. En niet bezig hoeft te zijn met allerlei randzaken zoals het inrichten van lessen met thuisonderwijs. Er is daardoor wat rust, dat is fijn. Al is er natuurlijk ook de realiteit van het lerarentekort wat helaas voor extra druk zorgt.”

En IEP? Hoe kijk je daarop terug?

“We zijn met IEP altijd in ontwikkeling, ook afgelopen schooljaar weer. We hadden bijvoorbeeld een mooi IEP-event in januari. Door corona kozen wij voor digitale ontmoetingen met de scholen in plaats van een fysieke bijeenkomst. Daar kregen we zoveel positieve reacties op dat we dat wilden herhalen. En met succes, want ruim 600 deelnemers waren januari 2022 aanwezig bij Een school is meer dan taal en rekenen. Het is mooi om te zien dat we met een online sessie zoveel onderwijsmensen kunnen bereiken.

Steeds meer scholen weten de weg naar IEP te vinden, dit schooljaar zijn weer 200 nieuwe scholen gestart met het IEP LVS om hun leerlingen in de volle breedte te volgen en te helpen in de volgende ontwikkelstappen. Ook bij de IEP Eindtoets zagen we een stijging van het aantal leerlingen, afgelopen jaar maakte ruim 62.000 leerlingen de toets. Ieder jaar worden dat er meer en dat is uiteraard geen doel op zich, maar ik vind het wel heel fijn dat scholen gebruik maken van de vrijheid om een eindtoets te kiezen die past bij hun school, hun visie en hun leerlingen. Dat scholen daarin een bewuste keuze maken, vind ik een goede ontwikkeling.”

En dan nu het nieuwe schooljaar. Er komt een digitale variant van de IEP Eindtoets, wat verwacht je daarvan? 

“Klopt, daar zijn we al ruim twee jaar mee bezig. Het IEP LVS is digitaal en daarmee kwam ook steeds meer de vraag vanuit scholen: ‘Leuk, die papieren eindtoets, maar onze leerlingen maken nu vooral digitale toetsen en dan vinden we het logisch om de leerlingen ook een digitale eindtoets te laten maken.’ De afgelopen twee jaar hebben we onderzocht hoe zo’n digitale eindtoets er dan uit zou moeten zien, we hebben veel nieuwe vragen gemaakt en deze getest bij de leerlingen, hard gewerkt aan de ICT en we zetten nu de puntjes op de i. We hebben gekozen voor een adaptieve toets. Niet op vraagniveau, maar op blokniveau. Een leerling krijgt een setje van vragen en op basis van de beantwoording van die vragen, krijgt een leerling een volgende set vragen. Op deze manier kunnen we een goede uitspraak doen over de behaalde referentieniveaus. Natuurlijk blijft ook de papieren IEP Eindtoets bestaan; scholen kunnen straks voor iedere leerling kiezen wat het beste past, want voor sommige leerlingen blijft een papieren eindtoets fijner.”

Zijn er ook nieuwe ontwikkelingen voor het IEP LVS te melden?

“We hebben een start gemaakt met een kleuterinstrument, daar is heel veel vraag naar. Een doorlopende lijn van groep 1 tot en met 8 om de leerlingen te volgen op hoofd, hart en handen zoals we dat bij IEP noemen. We starten met een pilot rekenen in oktober 2022 en in de loop van schooljaar 2022/2023 komt het complete kleuterobservatieinstrument van IEP beschikbaar. Een andere ontwikkeling is dat we naast de digitale rekentoetsen ook de rekentoetsen op papier willen aanbieden. We krijgen daar veel vragen over dus we zijn aan het onderzoeken hoe we naast de digitale variant ook de papieren variant kunnen aanbieden.

Afgelopen voorjaar hebben we de Ontwikkellijnen 1F en 2F/1S toegevoegd in het IEP LVS. Dat is een mooie inhoudelijke toevoeging omdat je daarmee zicht hebt of je op weg bent om de inhoudelijke doelen van het referentieniveau 1F/2F/1S te halen. Dat monitoren we de komende jaren goed en daar gaan we scholen ook bij helpen om nog meer naar de leerlijnen te kijken. Ben je goed op weg met jouw leerling, met jouw groep of met jouw school? Dat is wat ons betreft veel belangrijker en heeft meer betekenis dan kijken naar een landelijk gemiddelde of schoolweging.”

“Toetsen doe je niet omdat het moet maar omdat je antwoord wilt krijgen op vragen.
Het helpt om ontwikkeling van de leerlingen in beeld te krijgen.”

Steeds meer scholen kiezen voor het IEP LVS, hoe zit dat?

“Scholen beseffen gelukkig steeds vaker dat ze kunnen kiezen voor een leerlingvolgsysteem en gaan veel bewuster kijken naar hun toetsvisie. We merken dat scholen daarom de overstap maken van bijvoorbeeld Cito of één van de andere leerlingvolgsystemen naar IEP. Onze adviseurs zijn veel met scholen en besturen in gesprek over zo’n overstap. Het is belangrijk dat je met z’n allen binnen school begrijpt wat het betekent als je kiest voor IEP. De overstap is eenvoudig maar heeft wel degelijk impact voor leerling tot en met bestuurder. Toetsen doe je niet omdat het moet maar omdat je antwoord wilt krijgen op vragen die je hebt. Het helpt je om ontwikkeling van de leerlingen in beeld te krijgen en daarmee voor ieder kind een volgende stap te zetten. Daarmee doe je recht aan alle kinderen ”

Er komt een belangrijk keuzemoment aan voor scholen. Wat zou je willen zeggen tegen scholen die nog heel erg twijfelen. Waar moeten ze op letten tijdens het maken van die keuze?

“Kijk echt wat je nodig hebt voor jouw school en voor jouw leerlingen. Zet je het kind centraal, dan betekent dat dat je niet meer gaat vergelijken bijvoorbeeld. Bij IEP krijgt een kind geen label A t/m E of I t/m V. Dat is best wel een stap, want we merken dat scholen die volmondig voor IEP kiezen na de eerste of de tweede toetsperiode zeggen; ‘Horen ze dan bij de beste of bij de slechtste van Nederland?’ Dat is iets waar je bij IEP dus niet voor kiest. Je wilt weten of je met ieder kind op weg bent om zijn onderwijsdoelen te halen. Uiteraard helpen we scholen bij het maken van die overstap.

Het mooie van het IEP LVS vind ik dat we naast taal en rekenen ook de hart- en handeninstrumenten toegevoegd hebben. Op de talentenkaart krijg je zo een compleet beeld van een kind. Voor taal en rekenen, de grafieken die je verwacht, maar ook de spindiagrammen waarin je ziet hoe kinderen zichzelf scoren op sociaal-emotionele ontwikkeling, creatief vermogen en leeraanpak. Met IEP heb je alles in beeld voor jouw leerlingen, jouw school, voor jouw hele bestuur. Zo kan je de kwaliteit van je onderwijs goed volgen, je onderwijsaanbod afstemmen op de behoefte van de leerlingen en het gesprek voeren over ontwikkeling met leerlingen en ouders.”

Wat hoop je aan het einde van het schooljaar te hebben bereikt? 

“Dat we toetsenland weer een beetje rustig maken. En daar hebben we iedereen voor nodig. Er is veel commotie over toetsen en er zijn veel negatieve verhalen over toetsen. Als we met zijn allen zorgen dat we het juiste verhaal vertellen en dat de toetsresultaten op de juiste manier gebruikt worden, dan zijn toetsen een prima middel in het onderwijsproces. Ik noem een toets ook weleens ‘gereedschap voor de leerkracht’, aandachtspunt is dat je het voor het juiste doel moet gebruiken. Welke vraag heb je? En is die te beantwoorden door een leerling een toets te laten maken? Het is belangrijk om dat met elkaar te omarmen.

Ik zie IEP als een klein onderdeel in het totaal binnen het basisonderwijs waar men bezig is om leerlingen zich te laten ontwikkelen. Ik hoop dat we steeds meer scholen kunnen enthousiasmeren om op de IEP-manier inzicht te krijgen in de resultaten van leerlingen. Maar ook in het volgen van hun eigen ontwikkeling, om ze verder te helpen.

Laten we elkaar vooral niet gek maken. Een toets is een meetmoment, één van de vele meetmomenten. Daar moeten we niet alles vanaf laten hangen, dat is niet de bedoeling van onze toetsen.”