Mbo-docent Lieke Ganzeboom: ‘Ik heb geleerd om echt naar studenten te luisteren.’

Mbo-studenten staan aan het begin van hun loopbaan, maar ook van hun persoonlijke ontwikkeling. Docenten en onderwijsprofessionals spelen hierin een sleutelrol: zij zien waar kansen liggen en dagen studenten uit om het beste uit zichzelf te halen. In de rubriek Groeigesprekken spreekt TOA met mbo-docenten en coördinatoren over hoe zij bijdragen aan de groei van studenten. Hoe motiveren zij hen om net dat stapje extra te zetten? Hoe zorgen zij ervoor dat onderwijs aansluit bij ieders niveau en ambitie? En hoe helpt het TOA-toetsplatform hen hierbij? Deel 4: Lieke Ganzeboom.

Waarom vind jij docent zijn van het mbo leuk?

‘Op dit moment geef ik alleen les aan niveau 2 studenten. Wat ik zo leuk vind aan het werken met mbo-studenten, is het persoonlijke contact. De studenten zijn vaak heel open, waardoor je mooie en eerlijke gesprekken met ze kunt voeren. Ik stel veel vragen, luister naar wat ze zeggen en probeer zoveel mogelijk van wat ze delen te onthouden. Zelf stel ik me ook open op, zodat er wederzijds vertrouwen ontstaat. Ik vind het waardevol om iets voor studenten te betekenen en ze handvatten mee te geven waar ze de rest van hun leven echt iets aan hebben.’

Hoeveel klassen geef jij les?

‘Ik geef les aan drie verschillende klassen, bestaande uit ongeveer dertien leerlingen. Daarnaast begeleid ik nog een aantal studenten individueel. Tijdens mijn lessen observeer ik mijn studenten goed. Begrijpt iedereen de stof, of is er meer uitleg nodig? Niet alle studenten zijn intrinsiek gemotiveerd voor het vak rekenen. Je moet er als rekendocent voor zorgen dat studenten voor jou aan de slag willen gaan, de band die je met ze hebt is daarom erg belangrijk.’

Hoe motiveer jij je studenten?

‘Ik probeer veel praktijkvoorbeelden te gebruiken in mijn lessen, waardoor ze het nut van rekenen meer zullen inzien. Ook maak ik mijn lessen af en toe interactief en speels, bijvoorbeeld door middel van Kahoot of gamification. Hoe actiever de studenten meedoen, hoe leuker het wordt. Denk aan een spelletje waarbij studenten punten kunnen verdienen als ze sommen goed maken. Met die punten kopen ze digitale sneeuwballen om elkaar mee te bekogelen. Dat zorgt voor veel enthousiasme en motivatie om hun opdrachten goed te maken!’

‘Zodra ik hun niveau heb ingeschat, werken we met een vaste methode toe naar de domeinexamens’

Hoe monitor jij de voortgang van je studenten?

‘Aan het begin van het schooljaar doe ik een nulmeting om het rekenniveau van studenten in te schatten. Dat benoem ik bewust niet expliciet, omdat het bij sommige studenten onnodige spanning kan veroorzaken. Zodra ik hun niveau heb ingeschat, werken we met een vaste methode toe naar de domeinexamens. We werken met boeken, die ik regelmatig inkijk om hun voortgang te beoordelen. Laatst vroegen ze: ‘Krijgen we ook een sticker, juf?’ Sindsdien geef ik na elke gemaakte opdracht een sticker. Het maakt niet uit of de opdracht goed of fout is, als ze hem maar maken. Ze vinden het geweldig en hebben er veel plezier in. Zoiets kleins kan enorm motiverend werken.’

De nulmeting en de domeinexamens die je noemt zijn onderdeel van het TOA toetsplatform. Hoe lang werk jij al met de producten van TOA?

‘De nieuwe exameneisen gelden nu drie jaar. In het eerste jaar werkten we nog met eigen examens, daarna zijn we overgestapt op het TOA-toetsplatform. Dit is mijn tweede jaar dat ik met de TOA-producten werk. Ik heb vooraf geen specifieke training hiervoor gevolgd, maar binnenkort volgen we als team een assessorentraining. We willen als rekendocenten meer op één lijn komen met het nakijken.’

Ben je tevreden met de producten van het TOA toetsplatform?

‘Wat ik erg waardeer aan het TOA-platform is de mogelijkheid om domeinexamens aan te bieden. Daarmee kunnen we de stof opdelen in kleinere, beter behapbare stukken. Vooral voor studenten die moeite hebben met rekenen, zorgt dat voor meer overzicht en rust. Als ze een voldoende halen voor een deelonderwerp, ervaren ze dat als een succesmoment. Dit motiveert om door te gaan.’

Hoe bereid jij studenten voor op (deel)examens?

‘Ik vind de rekenexamens vaak te talig. Vrijwel elke opgave is een verhaaltjessom, wat het voor veel van onze studenten – zeker degenen met een niet-Nederlandse achtergrond – extra lastig maakt. Begrippen als starttarief, inclusief of exclusief btw zijn voor hen niet altijd duidelijk. Daarom besteed ik in aparte lessen aandacht aan dit soort termen, zodat studenten goed voorbereid zijn en de vragen beter begrijpen. Daarnaast leer ik hen een stappenplan aan voor het aanpakken van examenvragen: eerst goed de vraag lezen, nagaan welke rekenvaardigheden nodig zijn en dán pas beginnen met rekenen.’

‘Eerst kijken en luisteren: waarom loopt iets niet? Wat zit erachter? Waarom is een student vandaag zo onrustig? Is er onbegrip, rekenangst, of speelt er iets anders?’

Wat heb jij geleerd van het begeleiden van studenten?

‘Ik heb geleerd om echt naar studenten te luisteren. Wanneer je dat doet, krijg je er veel voor terug en kun je samen veel bereiken. Ook heb ik geleerd om soms een stap terug te doen, niet meteen in te grijpen of te oordelen. Eerst kijken en luisteren: waarom loopt iets niet? Wat zit erachter? Waarom is een student vandaag zo onrustig? Is er onbegrip, rekenangst, of speelt er iets anders? Door de tijd te nemen en niet direct de confrontatie aan te gaan, ontstaat er ruimte. Hoe rustiger ik blijf, hoe meer rust ik bij de student terugzie.’

Heb jij een tip voor collega’s?

‘Durf de lesstof soms even los te laten als je merkt dat de focus er niet is. Het gebeurt weleens dat studenten met hun hoofd ergens anders zitten, omdat er iets speelt dat hen bezighoudt. In zulke gevallen kies ik er bewust voor om de les aan te passen en aandacht te besteden aan wat er op dat moment leeft bij de groep. Op dat moment is dat belangrijker dan het leren van bijvoorbeeld wat 1 + 1 is. En verder: de doelgroep waarmee we werken kan uitdagend zijn. Studenten zijn niet altijd gemotiveerd om op tijd te komen, te leren, goed te luisteren of hun telefoon tijdens de les weg te leggen. We maken soms heftige situaties mee, waardoor je geneigd kunt zijn om mee te gaan in het negatieve. Blijf bewust kijken naar het positieve in elke student. Er zit in iedere student meer goed dan slecht, en juist dat verdient onze aandacht. ’