Het IEP LVS nu ook voor leerjaar 1 en 2

IEP is het enige leerlingvolgsysteem met een doorgaande leerlijn voor groep 1 tot en met 8. Toetsen in leerjaar 1 en 2 mag gelukkig niet meer, daar staan we helemaal achter. Wel is het goed om de ontwikkeling van kleuters te volgen. Daarom bieden we nu, naast toetsen voor leerjaar 3 t/m 8, ook observatie-instrumenten voor leerjaar 1 en 2. Hoe ziet zo’n observatie-instrument eruit? Wat kun je ermee? Dat ontdek je in dit artikel.

Een klas vol leergierige en speelse kleuters. Je leest voor, laat zien wat groot en klein is en telt samen de vlekken van een koe. Devi is als een spons die alles opneemt wat je zegt, terwijl Mila liever fladdert en springt tijdens de les. Toch groeit ze wel. Dat kun je goed zien met het observatie-instrument: veel opdrachten kan ze nu met een beetje hulp, terwijl ze in de herfst nog geen interesse toonde in tellen of lezen.

Als leerkracht weet je best of een kind zich ontwikkelt. Maar hoe houd je goed zicht op al die kleine en grote vaardigheden, die vertellen of een leerling op weg is om de leerdoelen te behalen? Daphne van Heusden, productmanager bij IEP: ‘We hebben scholen gevraagd waar ze behoefte aan hebben bij een observatie-instrument en het antwoord was unaniem: een doorlopende leerlijn richting leerjaar 8. Kleuters probeer je spelenderwijs van alles te leren, dat is al een andere tak van sport dan bij midden- en bovenbouwleerlingen. Als het instrument voor leerjaar 1 en 2 goed aansluit op de rest van het LVS,kun je leerlingen gemakkelijker begeleiden in hun ontwikkeling.’

Doorgaande leerlijn

Hoe sluit het IEP LVS voor leerjaar 1 en 2 dan aan op het IEP LVS vanaf groep 3? De leerlingrapportage is hetzelfde: het resultaat van de observaties staat op de Talentenkaart, die je straks in groep 3 ook weer gebruikt in het ouder- en leerlinggesprek. De resultaten laten zien of een kleuter de aangeboden leerdoelen beheerst, precies zoals je gewend bent van het IEP LVS. Ook bij kleuters kijken we naar het complete kind: hoofd, hart en handen. En natuurlijk is de manier van volgen passend bij IEP. Ook de observaties gaan geheel volgens de IEP-manier: kijken naar ontwikkeling en leerdoelen en vergelijken met andere kinderen doen we niet.

De Talentenkaart van Nadia laat zien dat ze klaar is om verder te gaan naar groep 3. De meeste SLO- doelen voor groep 1 en 2 heeft Nadia al onder de knie; alleen de domeinen Tijd en Geld kan ze nog niet zelfstandig. Als ze straks in groep 3 zit, zal de 3a-toets aantonen of ze op deze domeinen groeit of toch wat extra ondersteuning nodig heeft.

Yvonne Jenniskens (leerkracht groep 1/2) en Marioleine van Geel (intern begeleider) van basisschool De Diamant in Someren werken als pilotschool mee aan de ontwikkeling van het IEP LVS voor leerjaar 1 en 2. Yvonne: ‘Als de observatie-instrumenten straks helemaal klaar zijn, willen we daar zeker verder mee werken. Het is heel fijn om de doorgaande lijn hoofd-hart-handen van groep 1 tot en met 8 te hebben. Groep 3 voelt nu niet meer als een nieuwe start maar als één lijn, ook voor ouders.’

Flexibel observeren

Kleuters ontwikkelen zich sprongsgewijs. Ze kunnen zomaar een nieuwe vaardigheid laten zien in de klas, of ineens een stapje terug doen. Daarom maakt het IEP LVS geen onderscheid tussen leerjaar 1 en 2: je kunt alle leerdoelen op elk moment observeren.

Kinderen leren bovendien in hun eigen tempo. De startsituatie kan bij kleuters sterk verschillen, en elke school bepaalt zelf wanneer ze welk aanbod geeft. Ook daarom kiest IEP voor flexibel observeren, in plaats van vaste observatiemomenten bij een aantal maanden onderwijs. Als leerkracht bepaal je zelf wanneer je een observatie invoert: individueel of per groep, elke dag, elke maand, of incidenteel in aansluiting op je onderwijsaanbod. Zo geeft IEP inzicht in de vraag: beheerst een leerling de aangeboden leerdoelen?

Tellen tot twintig gaat bij veel leerlingen in je klas goed: een mooi moment om te observeren wie dit zelfstandig kunnen of met jouw hulp. In de lijst staat aangegeven ‘meestal leert een kind dit in groep 1’. Sam en Laila zitten in hun tweede leerjaar maar hebben hier nog moeite mee. Dat geef je aan op hun lijst. Tegelijkertijd kun je al een aantal andere leerdoelen afvinken die meer bij groep 2 passen. Zo heb je een concreet overzicht van wat elke leerling kan. Maakt Sam ineens een sprong? Dan kun je dat op elk moment invullen.

Kijken naar groei

Om goed te beoordelen welke leerdoelen een leerling beheerst, werkt het IEP LVS met vier ontwikkeltermen: toont geen interesse – is aan het ontdekken – kan het met hulp – kan het zelfstandig. Marioleine van Geel: ‘Dat vinden wij hele mooie begrippen. Ze zijn heel duidelijk en praktisch, en passen ook in het totaal zoals wij met ouders in gesprek willen.’

Observeren in leerjaar 1 en 2 gaat ook volledig op de IEP-manier: niet vergelijken, maar kijken naar groei en leerdoelen. Daphne: ‘Je kunt er als volgsysteem voor kiezen om te zeggen dat een leerling iets niet kan, dat is heel zwart wit. Het resultaat kleurt dan bijvoorbeeld rood of oranje en dan zit de leerling in het zorggebied. Maar dat doen we bij andere leerlingen in groep 3-8 ook niet. We willen ze daar niet op afrekenen; misschien kan de leerling het volgende week wél.’

Yvonne: ‘Ons vorige instrument voor leerjaar 1 en 2 ging uit van leeftijd, dus; als je 5 of 6 jaar bent moeten bepaalde doelen behaald zijn. Maar wij werken met veel meertalige kinderen. Als je dan de taalontwikkeling gaat invullen scoren zij de eerste jaren onder de lijn. Bij IEP gebeurt dat niet: hier kijk je naar de groei van kinderen, ongeacht het instroomniveau. Dat vind ik heel mooi: je start op je eigen niveau en je laat groei zien. Voor het kind en de ouders is dat veel positiever.’

Aansluiten bij de behoeften van scholen

Yvonne en Marioleine willen graag flexibel kunnen zijn in wat op de Talentenkaart terecht komt. ‘We vinden het belangrijker dat je invult wat je ook echt aangeboden hebt, want dan geef je ouders een veel eerlijker beeld. Dat is echt een wens van ons en dat hebben we daarom aangegeven in de werkgroep.’

Juist daarom werkt IEP graag met pilotscholen in de ontwikkeling van het IEP LVS voor leerjaar 1 en 2: voor een goede aansluiting van het instrument op de praktijk. Daphne: ‘We kregen inderdaad de feedback dat niet alle scholen alle doelen aanbieden. Het instapniveau van kinderen verschilt. Soms zijn de basisdoelen al uitdagend genoeg voor leerlingen. De rapportage geeft daarom een status van de doelen die jij hebt aangeklikt, de rest zie je niet.’

Andere feedback ging bijvoorbeeld over het samenstellen van thema’s met eigen gekozen doelen en de mogelijkheid om met notities in het systeem nuanceringen aan te brengen bij observaties. Met de hulp van pilotscholen kan IEP de hoofd-hart- en handen instrumenten voor kleuters doorontwikkelen tot deze helemaal aansluiten bij de behoeften van leerkrachten en intern begeleiders. Zodat het IEP LVS precies doet wat het beoogt: inzicht geven in de ontwikkeling van het kind.

Op dit moment zijn de observatie-instrumenten voor Taal en voor Rekenen (hoofd) beschikbaar in het IEP LVS. Voor het einde van het schooljaar 2022-2023 zullen ook de hart- en handeninstrumenten voor kleuters ontwikkeld worden: Sociaal- Emotionele Ontwikkeling, Leren leren en Spel & Motoriek. Hiervoor hebben de eerste gesprekken met pilotscholen al plaatsgevonden. Op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen: dat kan hier.