Werken met duidelijke leerdoelen – deel 3

In het vorige artikel gaf ik aan hoe je ook op afstand aan de slag kunt met formatief evalueren, ofwel leerdoelgericht werken. Hieronder ga ik verder in op het verhelderen van leerdoelen.

Drie fasen

Bij leerdoelgericht werken, ofwel formatief evalueren, werk je met je leerlingen toe naar van tevoren vastgestelde leerdoelen. Het streven daarbij is steeds, dat iedere leerling elk van deze leerdoelen behaalt. Aan het eind van elke les wil je dus vast kunnen stellen dat iedereen weet, kan en snapt wat je van tevoren als leerdoel hebt vastgesteld. Je stelt daarom steeds opnieuw de volgende vragen. Allereerst maak je duidelijk wat de leerdoelen zijn (feedup: waar werken we naartoe?). Als dat helder is, stel je vast waar je leerling staat ten opzichte van die leerdoelen (feedback: wat beheers je nu?).

Formatief evalueren / leerdoelgericht werken: 3 fasen

Met die informatie kun je vervolgens bepalen welke vervolgstap de leerling op dat moment kan maken (feedforward: wat is je volgende actie?). Beheerst de leerling het tussendoel, dan kan hij/zij naar het volgende ‘level’. Zo niet, dan stel je vast wat de leerling moet doen om alsnog door te kunnen naar de volgende stap in het leerproces.

Duidelijke leerdoelen en succescriteria

Bij formatief evalueren draait alles dus om het behalen van de leerdoelen, niet om de cijfers. Bij het verhelderen van de leerdoelen staan de volgende vragen centraal:

1. Wat gaan we leren?
   Leerdoelen: Elke leerling weet wat het onderwerp is, en wat hij/zij moet kunnen aan het eind van de opdracht, de les, het leertraject.
2.  Waarom leren we dat?
   Nut: Elke leerling ziet / begrijpt het nut van het leerdoel van de les.
3. Wat kun en weet je nu al?
   Voorkennis: Elke leerling heeft een beeld van zijn/haar beheersing van het onderwerp (kennis / vaardigheid / inzicht)
4. Wat gaan we doen om het te leren?
   Opdracht: Elke leerling weet welke taken uitgevoerd moeten worden & hoe.
5. Waarop wordt de taak beoordeeld?
   Beoordelingscriteria: Elke leerling weet waar naar gekeken wordt / waarop de uitvoering van de taak wordt beoordeeld.
6. Hoe ziet een goed resultaat er uit?
   Succescriteria: Elke leerling heeft een juist beeld van hoe een taak voldoende is uitgevoerd / met welke kennis en inzichten het leerdoel is bereikt.

Verschillen in leerdoelen

Leerdoelen kunnen verschillende aspecten van het leren betreffen:

• Kennis: Wat moeten leerlingen weten? Welke kennis moeten ze hebben?
• Vaardigheden: Wat moeten ze kunnen? Welke (basis)vaardigheden moeten ze ontwikkelen?
• Inzicht: Wat moeten ze snappen? Welke verbanden moeten ze kunnen leggen? Welke transfer moeten ze kunnen maken?

Voorbeelden Kennis
Talen: basisvocabulaire; sterke werkwoordsvormen; uitgangen/vervoegingen
Bèta: begrippen; formules; elementen periodieke systeem + afkortingen
Zaakvakken: klimaatsysteem van Köppen; mitose en meiose; tijdvakken

Voorbeelden Basisvaardigheden
Talen: werkwoordspelling NL, juiste vervoeging toepassen
Bèta: berekenen, oplossen, grafiek tekenen, titreren
Zaakvakken: microscoop gebruiken, bronnen duiden, kaartlezen

Voorbeelden Complexe vaardigheden / inzicht
Talen: presenteren, artikel schrijven, interviewen
Bèta: Probleem oplossen, beredeneren, verklaren
Zaakvakken: gesteente determineren, oorzaken aanwijzen voor economische groei, kans op oorlog kunnen voorspellen

Meer weten?

Wil je meer weten over leerdoelgericht werken/formatief evalueren? Neem voor vragen of advies contact met ons op. We helpen je graag verder!
We hebben een compleet trainingsaanbod waarmee je tot meer, beter en leuker leren komt. We gaan graag met je in gesprek. Geen school is hetzelfde, dus leveren we maatwerk om je zo goed mogelijk verder te helpen, ook in deze tijd van onderwijs op afstand.

Daarnaast hebben we een handig boekje voor je: Formatief evalueren in elke Les. Je kunt dit boekje gratis toegestuurd krijgen; vraag hem hier aan. In dit boekje vind je een scala aan werkvormen om je leerdoelen te verhelderen, op te halen waar de leerling staat en om de leerling verder te helpen. Met een kleine aanpassing kunnen veel van deze werkvormen ook gebruikt worden bij onderwijs op afstand.

Over de auteur van dit artikel

Sergej Visser gaf twintig jaar lang Engels, CKV en Spaans op mavo, havo en vwo. Hij ontwikkelde een compleet nieuw curriculum Engels, voor klas 3 t/m 6. Zijn specialisme is formatief evalueren. Sergej denkt graag na over hoe het onderwijs nog beter kan en loopt warm voor complexe vraagstukken waarbij schoolbeleid en de dagelijkse praktijk elkaar raken. Hij is auteur van het Handboek Formatief evalueren in elke Les.

Serie vlogs over effectief (afstands)leren

Bekijk ook de serie korte vlogs die Sergej Visser en Jesús de la Torre y Rivas maken over effectief onderwijs op afstand.